Bilkent POLS olarak Kütüphanemizin iş birliğiyle “Cumhuriyet’in 100. Yılı Konuşmaları” başlıklı etkinlikler serisine 30 Nisan 2024’te Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümünden Prof. Dr. Alev Çınar’ın gerçekleştireceği konuşmayla devam ediyoruz.
Konuşma Türkçe olup herkesin katılımına açıktır. Ekte bulunan posterdeki karekodu okutarak konuşmayı YouTube üzerinden de canlı olarak takip edebilirsiniz.
Konuşma: “Cumhuriyetin 100. Yılında: Türkiye’de Siyasi Düşünce ve İslam”
Tarih ve saat: 30 Nisan 2024, 12.30-13.30
Yer: Bilkent Üniversitesi Kütüphanesi Sanat Galerisi
Özet: 10 yıllık geçmişi olan bu çalışmamda Türkiye siyasetinin temelinde yatan ana entelektüel akımlar arasında en az çalışılmış konu olan İslami siyasi düşünce akımlarının ve hareketlerinin 1940’lardan itibaren dergiler etrafında ortaya çıkarak hangi evrelerden geçip günümüze geldiğini ve bu akımları daha iyi anlamak için nasıl bir sınıflandırma yapabileceğimizi inceliyorum. Benzer diğer çalışmalardan farklı olarak bu akımları İslamcılık ya da siyasal İslam olarak değil, Türkiye’nin siyasi düşünce haritası içinde yer alan ve İslam’dan ilham alan, fakat sadece İslami kesim ya da İslam adına değil, bütün Türkiye ve hatta insanlık adına yapılan bir siyasi düşünce üretimi olarak inceliyorum. Çalışmamda, bu akımların oluşturduğu ve adına “İslami Entelektüel Alan” dediğim bu alanı kendine özgü bir entelektüel birikim geçmişi, dili, yaklaşımları ve en önemlisi de İslam’a dayanan bir “insan” tasavvuru olan bir alan olarak ele alıyorum. Konuşmamda bu alanın 3 ana evresini inceleyeceğim. Birinci evre olarak alanın temellerinin atıldığı 1940-1960 arası dönemini, ikinci evre olarak farklı İslam anlayışları ve siyasi yaklaşımlar açısından oluşan ayrışmalara odaklandığım 1960-1990 dönemini, üçüncü olarak da bu akımların kurumsallaşarak aralarındaki farkların daha net çizgilerle çizildiği 1990-2010 dönemini ele alacağım. Bu dönemde ayrışan ekolleri 4 ana grup altında inceleyeceğim: 1) demokrat-İslamcılık da denebilecek, İslam düşüncesini ve siyasi pratiğini demokrasiyle, çoğulculukla ve çokkültürlülükle bağdaştıran ama kapitalizm eleştirisi yapmayan akımlar; 2) toplumcu, yerlici, çoğulcu, Anadolu tasavvufi yaklaşımları benimsemiş ve hem kapitalizm, hem emperyalizm eleştirisi yapan edebiyat dergileri; 3) enternasyonalist, anti-emperyalist, ümmetçi, tasavvuf-karşıtı, Kur’an odaklı İslamcı akımlar; ve 4) daha gelenekçi ve Ortodoks (Nakşibendi) bir İslam anlayışını benimsemiş, devletçi, Osmanlıcı, medeniyetçi, serbest piyasacı akımlar.
Özgeçmiş: Alev Çınar, doktorasını Pennsylvania Üniversitesinden almıştır. Akademik ilgi alanları içinde siyasetin düşünsel temelleri, İslam siyaset düşüncesi, Türkiye’nin modernleşme ve Batılılaşma meselesi, ulusun ve devletin inşası ile bunların kültürel pratikler, toplumsal cinsiyet ve kent mekanlarının kullanımı ile ilişkisi gibi konular vardır. New York Üniversitesi, Bryn Mawr Koleji ve U. Massachusetts at Amherst üniversitelerinde araştırmacı ve öğretim üyesi olarak çalışmıştır. Fulbright, Mellon Foundation, Social Science Research Council, Ford Foundation, Princeton Institute for Advanced Study ve TÜBİTAK gibi kuruluşlardan proje destekleri almıştır. Ayrıca kendisine Bilkent Üniversitesi Öğretimde Üstün Başarı Ödülü (2008) ve Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi Üstün Ergüder Araştırma Ödülü (2017) verilmiştir. 2020 yılında AB Ufuk2020 kapsamında almış olduğu MSCA-GF desteğiyle 2021-23 yıllarında “Türkiye’de İslami Entelektüel Alan ve Siyasi Düşünce” başlıklı araştırmasını Stanford Üniversitesinde sürdürmüş, projenin son yılını ise Bilkent Üniversitesinde tamamlamaktadır.