Belki bugüne kadar ailenizle yaşıyordunuz ve yurda yerleşmek sizin için yepyeni bir yaşantı… Belki de daha önce de yurtta ya da yatılı okulda kaldınız ve yurt ortamına alışıksınız… Her iki koşulda da yeni bir oda arkadaşıyla yaşamaya başlayacak ve odanızı paylaşacak olmanız sizin için daha öncekinden farklı bir deneyim olacak.
Oda arkadaşınızla birbirinizin en yakın arkadaşı olmanız ya da üniversite yaşamının her yönünü birlikte paylaşmanız gerekmez. Ancak, oda arkadaşlarının birbirlerinin haklarına saygı göstermesi önemlidir. Olumlu bir ilişki kurmak zaman isteyen bir süreçtir, bir anda olmaz ve karşılıklı çaba gerektirir.
Olumlu Bir İlişki Kurmak İçin Atılacak Adımlar
- Oda arkadaşınızı tanımaya çalışın
Aynı mekanı paylaşacağınız kişiyi tanımak çok önemlidir ve ortak yaşamı kolaylaştırır. Birbiriniz hakkında birşeyler öğrenmenize yardımcı olacak sorular sorun, ortak yanlarınızı bulmaya çalışın. Bazı belirli konular üzerinde konuşup tartışmak birbirinizi daha iyi anlamanızı sağlayacak kapılar açabilir. Başlangıçta karşınızdaki kişinin doğrudan özel hayatına girmeyecek daha sosyal ve gündelik konular üzerinde konuşmayı deneyebilirsiniz:
“Nerelisin?”
“Hangi bölümde okuyorsun?”
“Ailen nerede, ne yapıyor?”
“En çok sevdiğin şeyler nelerdir?” - Birbirinizin beklentileri üzerine konuşun
Oda arkadaşınız hakkında biraz bilgiye sahip olduktan sonra, şimdi sırada beklentileriniz ve alışkanlıklarınız üzerinde konuşup, aynı odada yaşamak için bazı kuralların belirlenmesi geliyor. Gereksinimleriniz konusunda açık olun, ama aynı zamanda bir orta yol bulmak için uzlaşmacı yaklaşın. Yeni tanıştığınız bir kişiye beklentilerinizi ve gereksinimlerinizi aktarmak zor gelebilir, fazla talepkar olma endişesiyle isteklerinizi yeterince ifade edemeyebilirsiniz. Ancak bunları ilişkinin en başında konuşmak, sonradan ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları en aza indirecek ve çıkan anlaşmazlıklara çözüm üretmenizi kolaylaştıracaktır. Özellikle oda arkadaşları arasında aynı mekanı paylaşma ile ilgili tartışma konusu olabilecek konular üzerinde durun. Örneğin;Temizlik ve Düzen
-Odayı ne şekilde temiz ve düzenli tutacaksınız?
-Nasıl bir işbölümü yapacaksınız?
-Odanın dekorasyonu nasıl olmalı?Ortak Kullanım
-Hangi eşyaları rahatlıkla ortak kullanabilir, hangilerinin ortak kullanılmamasını tercih edersiniz?
-Odadaki eşyaların gelen misafirler tarafından kullanılması konusunda ne düşünüyorsunuz?
-Oda arkadaşınızın size ait bir eşyayı ödünç almadan ya da kullanmadan önce izin almasını ister misiniz?
-Yiyecek ve içeceklerin masrafını ortak olarak mı karşılayacaksınız?
-Odada bulunan bilgisayar, telefon gibi eşyaları ne şekilde kullanacaksınız?
Çalışma düzeni
-Genel olarak hangi saatleri çalışmaya ayırırsınız?
-Televizyon ya da radyo açıkken çalışabilir misiniz?
-Odada misafirler varken çalışabilir misiniz?
-Oda içinde nerde çalışmayı tercih edersiniz?
Uyku Düzeni
-Genel olarak saat kaçta yatar, kaçta uyanırsınız?
-Uykunuz ağır mı yoksa hafif midir?
-Tv. ya da müzik açıkken uyuyabilir misiniz?
-Odada misafirler varken uyuyabilir misiniz?
Oda arkadaşınızla tamamen aynı özellikleri taşımanız beklenemez, aranızda pek çok farklılık olması doğaldır. Bu farklılıklarınıza karşın, bir orta yol bulabilirsiniz. Gerekli konular üzerinde konuştuktan sonra anlaşma sağladığınız noktaları kaydetmek üzere bir anlaşma formu hazırlayabilir ve bu formu odada uygun bir yere asabilirsiniz. Oda arkadaşınızla belirlediğiniz kurallar zaman içinde ikinizin de ortak isteğiyle değiştirilebilir ya da bazen içinizden biriniz bu kurallara uymakta zorluk çekebilirsiniz. Oda arkadaşınızla üzerinde anlaşmaya vardığınız kurallar daha sonra bozulur ya da aksamaya uğrarsa, konuşun! Bu kuralların devamı konusunda neler yapabileceğinizi tartışın; çözüm üretmeye ve orta yol bulmaya istekli olun. Gerekirse ikiniz için de uygun olan yeni kurallar belirleyerek anlaşmayı yenileyin.
Oda Arkadaşıyla Çatışmaları Çözmek
Başarılı Bir Çatışma Çözümleme İçin Temel Kurallar
Kendinizi oda arkadaşınızla çatışma içinde bulursanız hemen umutsuzluğa kapılmayın. Kişiler arasında anlaşmazlıklar yaşanması kaçınılmazdır. Özellikle de oda arkadaşlığında olduğu gibi kişiler aynı mekanı paylaşarak birarada yaşıyor ve her gün iletişim içinde oluyorlarsa çatışmaların ortaya çıkması oldukça doğaldır. Çatışmalar, genellikle bir değişim ihtiyacı belirdiğinde ve davranış, düşünce ve duyguları yeniden gözden geçirmek gerektiğinde ortaya çıkar. Oda arkadaşınıza sizi rahatsız eden şeyleri söylemekten çekinmeyin. Eğer çatışmayı olumlu olarak nasıl ele alacağınızı bilirseniz, her iki taraf da bu durumdan yarar sağlayabilir. Sıkıntı ve şikayetlerinizi oda arkadaşınıza dile getirmenin pek çok yolu vardır. Sorunlar üzerinde konuşmanın bazı temel yöntemleri şöyledir:
- Doğru Başlayın! Yaşanan çatışma üzerinde tartışmak üzere iki taraf için de uygun bir zaman belirleyin. Örneğin, oda arkadaşınızın kafası sınavlarla meşgulken konuyu açmaktan kaçının. “Olup bitenlerle (bu durumla) ilgili konuşmamız iyi olur. Bu konuda konuşmak için sana ne zaman uygun?” biçimindeki bir yaklaşım uygun olacaktır. Konuyu tartışmak için yeterli zaman ayırın ki, üzerinizde zaman baskısı olmasın ve sizin için önemli olan bu durumun konuşulması aceleye gelmesin.
- Oda arkadaşınızla doğrudan konuşun. Oda arkadaşınızla ilgili sorunlarınızı kendisiyle tartışmadan önce bir başkasıyla konuşmamaya özen gösterin.
- Memnumiyetinizi ya da rahatsızlığınızı, bunlara neden olan olayın hemen ardından oda arkadaşınıza ifade edin. Oda arkadaşınızla ilgili bir durum sizi memnun ya da rahatsız ederse bunu ona doğrudan ve hemen ifade edin. Kırgınlıklarınızı içinizde biriktirirseniz, en ufak bir olay olduğunda aniden öfkelenebilirsiniz ve arkadaşınızın nelerden nasıl etkilendiğinizi bilmesi mümkün olamaz.
- Olayları onun yönünden de dinleyin. Her olayda en az iki taraf olduğunu unutmayın. Oda arkadaşınızı dinleyin. Acele, ani sonuçlara varmadan önce kendinizi oda arkadaşınız yerine koymaya, onun bakış açısını anlamaya çalışın.Onun size nasıl davranmasını istiyorsanız siz de ona o şekilde davranın. Herhangi bir istekte bulunmadan önce, böyle bir istek karşısında kendi tepkinizin ne olacağını düşünün. Eğer odada iki kişiden fazlaysanız, bir kişiye karşı takım olmayın. Bu tek başına kalan kişinin savunmaya geçmesine neden olur. Çözüm üzerinde birlikte çalıştığınızı unutmayın.
- Sakin ve soğukkanlı olun. Eğer öfkenizi kontrol edemezseniz, yeniden bir orta yol bulmak için şansınızı kaybedebilirsiniz.
- Birbirinizi suçlamaktan kaçının. Örneğin, “Benim ne hissettiğim konusunda en ufak bir fikrin yok.”, “Zaten sen hep böyle düşüncesiz davranıyorsun.” gibi suçlayıcı ifadeler kullanmamaya özen gösterin. Suçlanmak, karşı tarafı kaygılandırır, savunmaya geçmesine yol açar ve bu nedenle sizin hatalarınızı bulmaya çalışır. Böylece çatışma çözümleneceğine daha da büyür.
- “Ben-dili” kullanın. “Ben” ile başlayan cümleler kurun. “Yemekten sonra bulaşıkları yıkamıyorsun.” demek yerine “Ben bulaşıkları yıkamadığın zaman sinirleniyorum.” cümlesini kullanın. Böylece oda arkadaşınız, kendi davranışları ve sizin tepkileriniz arasındaki doğrudan bağlantıyı görebilecektir.
- Açık olun. Herbiriniz ne hissettiğiniz konusunda rahatlıkla konuşabilmelisiniz. Düşünce ve duygularınızın karşı taraf için yeterince açık olduğundan emin olun. Oda arkadaşınızın, açıkça söylemediğiniz halde neler hissettiğinizi anlamasını beklemeyin.
- Belirli Davranışlar Üzerine Odaklanın. Birbirinizin kişiliği üzerinde durmak yerine değiştirilebilecek davranışlar üzerine odaklanın. Örneğin, “Yiyecekleri çalışma masasının üzerinde bırakınca rahatsız oluyorum.” biçimindeki bir uyarı bu alışkanlığın/davranışın değişmesini sağlayacakken, “Masayı bile toplayamayacak kadar tembelsin.” ifadesi karşı tarafın savunmaya geçmesine ve saldırgan davranmasına neden olur. Kişisel saldırılar yapıcı düşünceler içeren iletişimi engeller.
- Oda arkadaşınızın psikolojik analizini yapmayın. Örneğin, “Bence sen kendinle ilgili şunun farkında değilsin, ama …” gibi ifadelerden kaçının. İnsanlar çoğunlukla duygularının analiz edilmesinden hoşlanmazlar. Bunun yerine, kendi duygularınızın sorumluluğunu alın. “Senin bu yaptığın benim .. hissetmeme neden oldu.” şeklinde bir yaklaşım daha uygun olacaktır.
- Kazanma/yenme isteğinizi bir kenara bırakın. Bir tartışmada kazanan taraf olmak, çatışma çözümünde başarılı olmaktan farklıdır. Burada önemli olan hem sizin hem de oda arkadaşınızın çatışmayı birlikte yenmenizdir.
- Olumlu tonu koruyun. Eğer oda arkadaşınız kavgacı bir tutum sergiliyorsa, tartışmayı yeniden olumlu bir tona çekme sorumluluğunu alın.
- İsteklerinize hemen yanıt vermesi için oda arkadaşınızı zorlamayın. Eğer mümkünse, karşılıklı istek ve beklentileriniz için birbirinize zaman tanıyın (en az 1 gece).
- Tarafsız olan bir üçüncü kişiden destek isteyin. Çoğu sorun çözümlenebilir, ya da etkisi azaltılabilir. Eğer “nasıl olsa çözülmez” demeden gerçekten denediğiniz halde, durumun içinden çıkamıyorsanız, olaydan doğrudan etkilenmemiş, tarafsız bir kişiden (ortak bir arkadaş, yurt müdürü, yurt danışmanı vb.) destek isteyin. Bu kişi siz ve oda arkadaşınızla birarada görüşerek sorunu çözmenizde yardımcı olabilir.
- Danışmanlık alın. Eğer oda arkadaşınızla ortak yaşama yönelik çözüm bulmakta zorluk çekiyorsanız, Öğrenci Gelişim ve Danışma Merkezi‘ne başvurabilirsiniz.
Kendinizi uygun biçimde ifade etmek, sınırlarınızı uygun şekilde çizmek ve kendinizi karşınızdaki kişinin yerine koyup, onu anlayabilmek kuracağınız her ilişki için oldukça önemli becerilerdir. Bir oda arkadaşıyla yaşamak, hem bu becerileri geliştirmek, hem de kendinizi daha iyi tanımak açısından keyifli bir deneyim olabilir. Sizlere güzel bir öğrenim yılı dileriz.
Bu broşür Psk. Ilgın Gökler tarafından aşağıdaki kaynaklardan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Georgetown University Student Affairs. (2OOO). Building successful roommate relationships. (www.georgetown.edu/student-affairs/reslife/roommate.htm)
St. Joseph’s University Counseling and Personal Development Center. (2000). How to live with your roommate. (www.sju.edu/counseling/roomie.htm).
Northern İllinois Student Legal Assistance. (2000). No love lost between you and your roommate. (www.stuaff.niu.edu/legal/roommsur.htm)
University at Buffalo The State University of NY. (2000). Fighting the fair way.
(http://ub-counseling.buffalo.edu/fighting.shtml)